Απολογιστική έκθεση

Η Ελληνική εκπαιδευτική  εβδομάδα πραγματοποιήθηκε στο Λεωνίδιο, μια πόλη στο κέντρο των Μεσογειακών βουνών, στην προστατευμένη περιοχή του Οικολογικού Πάρκου Πάρνωνα.

Βασική ιδέα του προγράμματος

Η λεκάνη της Μεσογείου είναι μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από υψηλό επίπεδο βιοποικιλότητας και ταυτόχρονα από την μακρόχρονη παρουσία των ανθρώπινων κοινωνιών και των δραστηριοτήτων τους.

Αποτέλεσμα της συνεπίδρασης των δυο αυτών στοιχείων είναι τα φυσικά οικοσυστήματα να έχουν μετεξελιχθεί μαζί με τις παραδοσιακές χρήσεις της γης, με τον πολιτισμό και την ανθρώπινη οικονομία.

Για τον παραπάνω λόγω, απλουστευτικές στρατηγικές διατήρησης της φύσης, που προβλέπουν αποκλεισμό της ανθρώπινης παρουσίας, στην περιοχή της Μεσογείου δεν μπορούν να εφαρμοστούν. Πολιτικές, στρατηγικές και μέτρα για την διατήρηση της βιοποικιλότητας θα πρέπει κάθε φορά να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους την διαχείριση και την ανάπτυξη της υπαίθρου έτσι ώστε να επιτυγχάνεται μια ισορροπημένη συνύπαρξη ανθρώπου και φυσικού περιβάλλοντος.

Σήμερα, οι κυριότερες απειλές για τα μεσογειακά οικοσυστήματα είναι η μη αειφόρος ανάπτυξη, η εντατική    χρήση και η εγκατάλειψη της γης και η κλιματική αλλαγή.

Σκοπός της Διεθνούς Εκπαιδευτικής Εβδομάδας «Γνωριμία με το Όρο-Μεσογειακό Τοπίο» ήταν η παρουσίαση μιας αντιπροσωπευτικής ορεινής μεσογειακής περιοχής, όπως είναι το όρος Πάρνωνας, με ολοκληρωμένο τρόπο.

Για το σκοπό αυτό, μαθήματα και επισκέψεις πεδίου που θα παρείχαν την εικόνα του τοπίου και των παραδοσιακών χρήσεων γης, συνδυάζονταν με διαλέξεις που έδωσαν ειδικοί στον τομέα της βιοποικιλότητας, της οικολογίας και της επιστήμης του περιβάλλοντος.

Κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής εβδομάδας οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να καταλάβουν την σχέση μεταξύ της βιοποικιλότητας και της χρήσης της γης από τον άνθρωπο και να παρατηρήσουν τη αλληλεπίδραση επί τόπου.  Παρουσιαστήκαν χαρακτηριστικά στοιχεία του τοπίου καθώς και η σχέση τους με τις παραδοσιακές χρήσεις γης.

Μεθοδολογία

Η εκπαιδευτική εβδομάδα ξεκίνησε με μια γνωριμία των συμμετεχόντων και των εμπειρογνωμόνων, μαζί με μια συζήτηση σχετικά με τις προσδοκίες από αυτό το πρόγραμμα.

Δόθηκαν διαλέξεις σχετικά με τη βιοποικιλότητα και τις αξίες της, με έμφαση στα ειδικά χαρακτηριστικά ενός Μεσογειακού τοπίου.

Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες έλαβαν μια εισαγωγή στην περιοχή του Πάρνωνα με την παρουσίαση των φυσικών, κοινωνικών και πολιτιστικών στοιχείων.

Εκδρομές συμπεριλήφθηκαν, επίσης, όπου οι συμμετέχοντες συζήτησαν τα κύρια στοιχεία της περιοχής, τη διαχείρισή τις  και τις απειλές.

Οι εμπειρογνώμονες υπέβαλαν επίσης μια σειρά από σύντομες διαλέξεις σχετικά με τις  παγκόσμιες απειλές , όπως η κλιματική αλλαγή και τις βασικές κινητήριες δυνάμεις της πολιτικής για τον μετριασμό των επιπτώσεών τους.

Συμμετέχοντες σύνδεσαν τα παγκόσμια προβλήματα με την περιοχή του Πάρνωνα και πρότειναν τρόπους για να σχεδιάσουν τοπικές δράσεις για τα παγκόσμια προβλήματα.

Κατά τη διάρκεια της τελευταίας ημέρας της εκπαιδευτικής εβδομάδας οι συμμετέχοντες σχεδίασαν μια στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη και τη διατήρηση τις περιοχής  του Πάρνωνα. Ετοίμασαν ένα μακροπρόθεσμο όραμα, καθώς και μεσοπρόθεσμους στόχους.

Οι συμμετέχοντες σχημάτισαν δύο ομάδες και κάθε ομάδα είχε μια εργασία που έπρεπε να παραδοθεί και να παρουσιαστεί  με τη χρήση του Powerpoint.

Oμάδα A

  • Nα αναπτύξει μια στρατηγική για τον συντονισμό των διαφόρων παραγόντων στην περιοχή του Πάρνωνα, προκειμένου να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή διαχείριση της περιοχής, συνδυάζοντας την προστασία της βιοποικιλότητας με την κοινωνική και την οικονομική ανάπτυξη.

Oμάδα Β

  • Να αναπτύξει μια στρατηγική για την επικοινωνία και την ευαισθητοποίηση, την αντιμετώπιση των διαφόρων ακροατήριων στόχων που θα συμβάλουν στην επίτευξη του καλύτερου δυνατού διαχειρισμού για την περιοχή του Πάρνωνα.

 

Συνοπτική περιγραφή τον υπαίθριων ξεναγήσεων

 Υπαίθρια ξενάγηση Ι – Απογευματινή επίσκεψη στην Μονή Ελώνης

Σκοπός ήταν η γνωριμία των εκπαιδευομένων με το τοπίο της περιοχής, τη χλωρίδα και τους τύπους οικοτόπων. Γινόταν αναφορά στο καθεστώς προστασίας (περιοχή Natura 2000 Μονή Ελώνας και Χαράδρα Λεωνιδίου) και στην σημασία των ενδημικών Τaxa.

 Υπαίθρια ξενάγηση ΙΙ – Ημερήσια ξενάγηση στη περιοχή του κεντρικού και βόρειου Πάρνωνα (περιοχή Natura 2000 όρος Πάρνωνας και περιοχή Μαλεβής). Περιοχή Καστανιάς, Μονή Μαλεβής, ορεινή Μελιγού, υποαλπικά.

Σκοπός ήταν η γνωριμία με τους ορεινούς οικότοπους ορο-μεσογειακών κωνοφόρων όπως τα δάση μαύρης πεύκης, κεφαλληνιακής ελάτης, και δενδρόκεδρου. Παράλληλα, γινόταν αναφορά στα κασταναριά, στον τρόπο εκμετάλλευσης της καστανιάς και στην οικονομία των ορεινών οικισμών.

Υπαίθρια ξενάγηση IΙΙ – Πρωινή ξενάγηση στο οροπέδιο της Βασκίνας.

Σκοπός ήταν η αναφορά στην παραδοσιακή κτηνοτροφική εκμετάλλευση.  Γινόταν παρουσίαση και συζήτηση για τις επιπτώσεις της βόσκησης στα φυσικά οικοσυστήματα, τη βλάστηση και τη βιοποικιλότητα. Παράλληλα, γινόταν αναφορά στα συστήματα με βαθμίδες και σε παραδοσιακές πρακτικές αγροδασοπονίας.

 Υπαίθρια ξενάγηση IV – Ημερήσια ξενάγηση στην περιοχή του νότιου Πάρνωνα. Περιοχή Ζάρακα, Γεράκι, Κοσμάς

Σκοπός ήταν  η γνωριμία με τη μεσογειακή βλάστηση των αείφυλλων πλατύφυλλων και φρύγανων και με τη χρήση τους ως βοσκοτόπων. Αναφορά στην υπερβόσκηση, υποβάθμιση και ερημοποίηση. Η σημασία και αξία των ελαιώνων στο μεσογειακό περιβάλλον και η χρήση τους ως βοσκοτόπων. Γινόταν αναφορά στις χρήσεις της βελανιδιάς και στη διατήρηση των αυτοφυών βελανιδιών σε καλλιέργειες. Επίσκεψη-περιήγηση στους ιστορικούς οικισμούς Γεράκι και Κοσμάς.

 

Σύνθεση της Ελληνικής Εβδομάδας

Οι συμμετέχοντες συγκέντρωσαν τις παρατηρήσεις, τις πληροφορίες και τις εντυπώσεις τους και κάτω από τη διευκόλυνση των εμπειρογνωμόνων προετοίμασαν μια στρατηγική για την προστασία και την αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής του Πάρνωνα.

Στο πρώτο μέρος της συνεδρίασης, οι συμμετέχοντες είχαν    συλλέξει όλα τα σημαντικά στοιχεία του βουνού Πάρνωνα. Τα στοιχεία αυτά θεωρήθηκαν ως τα αντικείμενα για τη διαχείριση και τη διατήρηση.

 

Στοιχεία για τη βιοποικιλότητα

 Τοπίο: Η θάλασσα, τα βράχια, τα φαράγγια, οι κοίτες των ποταμών και οι κορυφές.

  • Η άγρια χλωρίδα: Τα φυτά Τaxa, τα φαρμακευτικά φυτά, τα βρώσιμα φυτά, τα αρωματικά φυτά, Phyrgana, Maquls.
  • Καλλιεργούμενα και τοπικά φυτά: Ελαιώνες, μελιτζάνα
  • Υγροβιότοπος: Καλαμιώνες, πουλιά, ψάρια, αμφίβια
  • Αγρία ζώα: Αρπακτικά πουλιά, κιρκινέζια, γερακίνες, φίδι αετός, κοράκι

 

  Οικονομικά στοιχεία

  •  Γεωργία: Τοπικά προϊόντα,  γεωργία μικρής κλίμακας, ελαιόδεντρα, αμπέλια, χαρουπιές, αμυγδαλιές
  • Τουρισμός: Ταβέρνες, κουζίνα, θρησκευτικός τουρισμός

Πολιτιστικά στοιχεία

Εκκλησίες, μοναστήρια,  παραδοσιακή αρχιτεκτονική, πέτρινοι τοίχοι, πεζούλια, αλώνια, τέχνη, κεραμικά και κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, γλώσσα και διάλεκτος.

 

Φορείς και ομάδες συμφερόντων

 Αγρότες

  • Κτηνοτροφία: Χρήση των δέντρων για ζωοτροφές, κοινόχρηστη χρήση των βοσκοτόπων για ιδιοκτήτες γης
  • Καλλιέργειες: Θερμοκήπια, μέλισσες, ιχθυοκαλλιέργεια

 

  Συλλέκτες των φυσικών προϊόντων

  •  Βότανα
  • Δασοκομία

 

  Άλλες χρήσεις των δασών και της φύσης

  •  Κυνηγοί
  • Ψυχαγωγικές και εκπαιδευτικές χρήσεις

 

 Αρχές

  •  Δασική υπηρεσία
  • Διαχειριστική αρχή του οικολογικού πάρκου Πάρνωνα
  • Αναπτυξιακή Εταιρεία
  • Δήμος
  • Νομαρχία

 

  Ανεπίσημες φορείς

  •  Γεωργικοί συνεταιρισμοί και οι ομάδες παραγωγών
  • Εθνικοί
  • Περιφερειακοί

 

Iδιοκτήτες της γης

  • Μοναστήρια
  • Ιδιοκτήτες καταστημάτων
  • Προμηθευτές

 

  Επισκέπτες

  •  Τοπικοί
  • Εθνικό
  • Ξένοι

 

 Επενδυτές και άλλοι οικονομικοί οδηγοί

  •  Επενδυτές στον τομέα της ενέργειας(ηλιακοί συλλέκτες , αιολικά πάρκα)
  • Τοπικές κοινότητες
  • Βιομηχανία μικρής κλίμακας

 

Οράματα και Στόχοι

 Στρατηγική για τη βελτίωση της διαχείρισης και της διατήρησης της περιοχής

 

Όραμα ( 30 χρονιά από τώρα)

 

Ένα βιώσιμο τοπίο όπου η κοινωνία απολαμβάνει την ποιότητα της ζωής και την ευεξία ζώντας σε αρμονία με το φυσικό, πολιτιστικό και ιστορικό περιβάλλον.

Πάρνωνας ως κομβικό σημείο για το βιώσιμο μέλλον στην Ελλάδα.

 

Στόχοι (5 χρόνια από τώρα)

  •  Ανάπτυξη ενός συστήματος μικρής κλίμακας τουρισμού.
  • Υποστήριξη μικρής κλίμακας γεωργία και την τροποποίηση της τρέχουσας γεωργικής πρακτικής.
  • Δημιουργία ενός βιώσιμου συστήματος κτηνοτροφίας.
  • Εγκατάλειψη της τρέχουσας χρήσης των κοινόχρηστων εκτάσεων.
  • Διοικητική ευελιξία για την περιοχή.
  • Διατήρηση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς.
  • Οργάνωση  καλυτέρων συστημάτων για τη διαχείριση αποβλήτων.

 

Περιπτωσιολογικές μελέτες

 

Προκειμένου να εκπληρωθούν οι στόχοι, οι συμμετέχοντες ετοίμασαν μια σειρά δραστηριοτήτων:

 

 Ομάδα Α

 

 Κοινή συμμετοχή στην περιοχή του Πάρνωνα

  • Υποστήριξη και διατήρηση της αγροτικής ανάπτυξης από τους επισκέπτες.
  • Εκπαιδευτικά προγράμματα αγροτουρισμού που διοργανώνονται σε αγροκτήματα όπου οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να αποκτήσουν εμπειρία των φυσικών συνθηκών τις διαβίωσης και της παραγωγής.
  • Τα αποτελέσματα θα ενισχύσουν τη φύση και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας συμβάλλοντας παράλληλα στην τοπική οικονομία.

 

Ομάδα Β

Δίκτυο για τα μνημεία του Πάρνωνα

  • Τουρισμός μικρής κλίμακας και η αναψυχής.
  • Δημιουργία δικτυού μονοπατιών για πεζοπορία και ορειβασία, εξερεύνηση μνημειακών χώρων της περιοχής.
  • Τα μνημεία αυτά θα μπορούσαν να είναι φυσικά (βράχια, σπηλιές), ιστορικά (κάστρα, πύργοι) σε συνδυασμό με πολιτιστικές αξίες (τσακώνικη διάλεκτο, λαϊκά στοιχεία).
  • Τα αποτελέσματα θα ενισχύσουν την τοπική συμμετοχή και θα συμβάλλουν στη διατήρηση της πολιτιστικής, ιστορικής και φυσικής κληρονομιάς.
  • Μετά την παρουσίαση των ομάδων ακολούθησε συζήτηση σχετικά με το εάν θα πρέπει να ενθαρρυνθεί ο τουρισμός ή όχι. Οι συμμετέχοντες συμφώνησαν ότι ο τουρισμός πρέπει να διατηρείται σε χαμηλά επίπεδα όσο αφορά την πίεση των επισκεπτών και να  χρησιμοποιείται περισσότερο ως ένα εργαλείο για την επίτευξη άλλων στόχων.
  • Το τελευταίο βήμα ήταν η αξιολόγηση της εκπαιδευτικής εβδομάδας. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να περιγράψουν τα ζητήματα και τους τομείς που μπορούν να βελτιωθούν. Θεωρούσαν  ακόμη ότι αυτή η εμπειρία ήταν πολύ χρήσιμη για τη δική τους εργασία στο σπίτι, ειδικά για την αντιμετώπιση των περίπλοκων καταστάσεων, όπου πρέπει να πληρούνται ταυτόχρονα οικολογικές, κοινωνικές και οικονομικές προτεραιότητες.
Print Friendly, PDF & Email